Creative Commons (CC) Nedir?
İçindekiler
Açık Lisans Nedir?
Açık lisanslar tüm hakkının saklı olması yerine bazı hakları saklı olan lisans türleridir. İçeriğin sahibinin belirlediği kurallar altında paylaşımı yasaldır. Eserlerin daha fazla insan tarafından kullanılmasını sağlar ve Creative Commons (CC) de bu lisans türüne örnektir.
Kamu Lisansları
Kamu malı araçları, telif hakkı sahiplerinin eserlerini ulaşılabilir klılar. Dünya çapında açık hale gelen bu eserlerin paylaşılması, değiştirilmesi ve her amaçla kullanımı yasaldır. PDM (Public Domain Mark) olarak bilinir ve herhangi bir hak sınırlamasına tabi değillerdir.
CC, içerik paylaşımında belli esneklikler sunar. Örneğin çalışmalarınızın paylaşılmasında bir sakınca görmüyorsunuz ancak ticari olarak kullanılmasını istemiyorsunuz, bunu belirtebilirsiniz. Bu şekilde CC lisansları belli türlerden oluşur.
Açık lisanslar tüm hakkının saklı olması yerine bazı hakları saklı olan lisans türleridir. İçeriğin sahibinin belirlediği kurallar altında paylaşımı yasaldır. Eserlerin daha fazla insan tarafından kullanılmasını sağlar ve Creative Commons (CC) de bu lisans türüne örnektir.
Lisans Türleri
Atıf (Attribution- BY)
Lisans sahibine atıfta bulunarak içeriği istediğiniz özgürlükte kullanma hakkına sahipsiniz. Üzerinde değişiklikler yapabilir, kopyalama ve dağıtma gibi imkanlardan yararlanabilirsiniz. Aynı zamanda içeriği ticari amaçla kullanmanıza da olanak tanır.
- Eğer eser internet üzerinde yayınlanmışsa bağlantı verilir.
- Orijinal eserin adı ya da unvanı belirtilir.
- Belirli bir CC lisansı altında bulundurulmalı ve bu lisansa bağlantı verilmelidir.
Benzer Paylaşım (ShareAlike- SA)
Eserin ilk lisans sahibi belirtilir ve ilk lisans modeli korunur. Ticari amaçla ve değiştirilerek kullanılmasına izin verilir ancak benzer eserler de aynı lisans altında paylaşılır.
Gayrıticari (Non Commercial- NC)
Eseri dağıtabilir, kopyalayabilir ve değiştirebilirsiniz ancak yapacağınız tüm eylemler ticari olmayan amaçlara hizmet etmelidir. Ticari bir amaç gütmeden eseri dilediğiniz şekilde kullanabilirsiniz.
Türetilemez (No Derivatives- ND)
Ticari amaçla kullanılabilir ancak değiştirilemez ve çalışma kaynağı belirtilir. Eserin özgün hali korunur. Türevi oluşturulamaz.
Bu koşullar ve bunların kombinasyonundan oluşan 16 lisans çeşidi türetilir. Bunlardan 11 tanesi geçerli Creative Commons (CC) lisansıdır ve 5’i geçersizdir.
Creative Commons (CC) Lisanslı Ürünlere Nasıl Erişebiliriz?
Google’da çeşitli filtrelemeler yaparak bu eserlere erişiminiz mümkün. Örneğin bir görsel arıyorsunuz ancak görselin telif hakkı konusunda endişeleriniz mevcut. CC lisansına nasıl erişebileceğinizi göstereceğim.
- Google’a aramak istediğiniz kelimeleri yazın. Örnek olarak “Creative Commons” yazıyorum ve görseller butonuna tıklıyorum. İlk olarak karşınıza telif hakkına sahip görseller çıkacaktır.
- Daha sonra Görseller butonunun sağında bulunan “Araçlar” butonuna tıklamamız gerekecek. Açılan panelde boyut, renk, tür, zaman gibi filtrelerin yanında “Kullanım Hakları” bölümünü göreceksiniz. Buna tıkladığınızda “Creative Commons lisansları” seçeneğini seçmeniz yeterli olacaktır.
Creative Commons’ın SEO için Önemi
Creative Commons lisansları, içeriği üreten ve paylaşanlar adına SEO çalışmalarında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu lisanslar içeriğin daha fazla paylaşılmasını, atıflar verilmesini ve insanların konu hakkında daha çok bilgiye ulaşmasını sağlar. Böylece geniş bir kitleye ulaşıma ek olarak verilen bağlantılarla daha fazla trafik imkânı oluşturur.
Creative Commons (CC) daha adil ve erişilebilir bir imkân sunarak bu lisansa sahip eserleri belirli şartları sağlayarak kullanmanızı sağlar. Böylece örneğin bloglarınızda kullanacağınız görsellerin telif hakkını düşünmek zorunda kalmazsınız. DMCA bildirimleri ve karşı bildirim formlarıyla zaman harcamak ve yasal süreçler konusunda endişelenmenize gerek kalmaz. Bu kullanımı suistimal etmeden gerekli atıfları yaparak kullanmanızda ve ticari kullanım, çoğaltma gibi detay içeren etkenlere dikkat etmekte fayda var.
